Virus liên quan đến ung thư như thế nào? Liệu có phải cứ nhiễm virus là chắc chắn mắc ung thư trong tương lai không? Bạn hãy cùng Genetica khám phá trong bài viết dưới đây.
Khoảng 1/5 số ca ung thư trên toàn thế giới có liên quan đến các tác nhân truyền nhiễm như vi khuẩn, virus và ký sinh trùng. Thông tin này có khiến bạn bất ngờ và lo lắng không? Virus liên quan đến ung thư như thế nào? Liệu có phải cứ nhiễm virus là chắc chắn mắc ung thư trong tương lai không?
Tóm tắt nội dung
1. Ung thư có lây truyền từ người này sang người khác không?
Bên cạnh thắc mắc ung thư có di truyền trong gia đình không thì câu hỏi bệnh lý ác tính có thể lây lan từ người này sang người khác không cũng là băn khoăn của rất nhiều độc giả. Câu trả lời là không.
Ung thư xuất phát từ đột biến gen của một số tế bào trong cơ thể. Những biến đổi này không thể lan truyền từ người này qua người khác thông qua tiếp xúc thông thường như hắt hơi, ăn uống hay quan hệ tình dục.
Tuy nhiên, các loại virus liên quan đến ung thư lại có thể lây nhiễm trong cộng đồng. Có điều gì mâu thuẫn ở đây không? Chắc chắn là không, bởi lẽ nhiễm virus liên quan đến ung thư từ người khác không có nghĩa là bạn chắc chắn sẽ mắc ung thư. Các loại virus này chỉ là một trong nhiều tác nhân tăng nguy cơ bị ung thư của bạn.
Nguồn: Pixabay
Vậy vì sao virus có thể dẫn đến ung thư? Khi lây nhiễm vào cơ thể, virus sẽ cài cắm hệ gen của chúng vào tế bào cơ thể người. Từ đó ảnh hưởng tới cấu trúc gen bình thường, gây ra sai sót trong quá trình tăng sinh tế bào và hình thành khối u.
2, 7 loại virus tăng nguy cơ ung thư ở người
Mỗi loại virus thông thường chỉ ảnh hưởng tới một nhóm tế bào nhất định trong cơ thể. Giống như virus cúm tác động tới tế bào niêm mạc mũi và cổ họng, gây ra biểu hiện hắt hơi, chảy mũi. Virus liên quan đến ung thư cũng vậy.
HPV (Human Papillomavirus)
Chắc hẳn bạn đã từng nghe đến HPV – tác nhân hàng đầu dẫn đến ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, virus này còn liên quan đến bệnh lý mụn cóc sinh dục và nhiều loại ung thư khác như khoang miệng, hầu họng, âm đạo, dương vật và hậu môn. Phương thức lây truyền HPV là qua quan hệ tình dục.
Nguồn: Shutterstock
EBV (Epstein-Barr virus)
EBV lây nhiễm thông qua các giọt bắn. Tức là bạn có thể nhiễm EBV khi hít phải các giọt tiết từ đường hô hấp của người mắc virus này khi họ ho hoặc hắt hơi. Sử dụng chung dụng cụ ăn uống cũng là đường lây lan phổ biến. Nhiễm EBV làm tăng nguy cơ mắc ung thư vòm họng, lympho và ung thư dạ dày.
HBV (Hepatitis B Virus) và HCV (Hepatitis C Virus)
HBV và HCV là hai virus gây tổn thương tế bào gan mạn tính đồng thời gia tăng nguy cơ mắc ung thư gan. Tại Hoa Kỳ, khoảng 50% bệnh nhân ung thư gan có nhiễm HBV hoặc HCV. Hai loại virus này lây truyền qua đường máu, tình dục và từ mẹ sang con.
HIV (Human Immunodeficiency Virus)
HIV gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người. HIV không trực tiếp gây tổn thương tế bào để dẫn đến ung thư nhưng lại che mờ khả năng nhận biết tế bào lạ của hệ miễn dịch.
Các nhà khoa học đã khám phá ra vai trò quan trọng của hệ miễn dịch là nhận diện tế bào ung thư, sau đó điều phối đội quân miễn dịch tiêu diệt chúng.
Tuy nhiên, ở bệnh nhân mắc HIV, suy giảm sức đề kháng là điều kiện thuận lợi để khối u hình thành và phát triển nhanh. Ung thư hậu môn, Hodgkin, phổi, khoang miệng, hầu họng, da, ung thư gan… là những bệnh lý ác tính phổ biến ở bệnh nhân mắc HIV.
Virus nguy hiểm này lây truyền khi quan hệ tình dục không an toàn, tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch tiết của người mắc bệnh hoặc trong quá trình sinh đẻ và cho con bú.
Nguồn: Shutterstock
HHV-8 (Human Herpesvirus-8)
Các nhà khoa học đã tìm thấy loại virus này trong khối u của các bệnh nhân mắc Kaposi sarcoma – một loại ung thư hiếm gặp.
Biểu hiện của bệnh lý này là xuất hiện các khối u màu tím đỏ hoặc nâu xanh ngay dưới da. Đường máu, tình dục và giọt bắn là những phương thức lây truyền của HHV-8.
HTLV-1 (Human T-lymphotropic Virus-1)
HTLV-1 là virus cùng họ với HIV và cũng có con đường lây truyền tương tự HIV. Tuy nhiên, HTLV-1 không gây ra suy giảm miễn dịch mà liên quan chủ yếu đến ung thư máu. Cụ thể là bệnh lý bạch cầu cấp và ung thư không Hodgkin.
MCV (Merkel Cell Polyomavirus)
Đây là loại virus liên quan đến ung thư da và thường lây nhiễm trong thời thơ ấu. Vẫn còn rất nhiều bí ẩn xung quanh cách thức lây truyền của loại virus hiếm gặp này.
3, Phòng ngừa lây nhiễm virus liên quan đến ung thư ở người
Mặc dù nhiễm 7 loại virus trên chưa chắc đã dẫn đến ung thư nhưng phòng ngừa lây nhiễm vẫn là biện pháp cần thiết để giảm thiểu nguy cơ mắc một số bệnh lý ác tính sau này.
Các biện pháp bạn có thể áp dụng là tiêm phòng, quan hệ tình dục an toàn, phòng ngừa nhiễm virus từ người mang virus và tầm soát định kỳ.
Tiêm phòng là biện pháp ngăn ngừa virus hiệu quả nhưng không phải tất cả các loại virus đều có vaccine phòng ngừa. Trong 7 loại virus kể trên, hiện tại chỉ có vaccine phòng tránh HPV (ung thư cổ tử cung), HBV và HCV (ung thư gan).
Nguồn: Freepik
Quan hệ tình dục an toàn giúp phòng tránh nhiều bệnh lý lây truyền qua đường tình dục do lậu, giang mai… chứ không chỉ riêng HPV, HIV, HTLV-1 hay HHV-8.
Không quan hệ tình dục bừa bãi với nhiều người, sử dụng bao cao su cho mỗi lần quan hệ và vệ sinh cơ quan sinh dục sạch sẽ trước và sau mỗi lần quan hệ là những biện pháp cần thiết dành cho tất cả mọi người.
Bạn cần giữ vững tinh thần phòng ngừa lây nhiễm nếu người thân của bạn mắc HBV, HCV hoặc bạn làm việc trong môi trường thường xuyên tiếp xúc với máu, dịch tiết của người nhiễm virus như nhân viên y tế, nhân viên trong phòng xét nghiệm…
Bạn nên kiểm tra sức khỏe định kỳ 1 năm/ lần. Khám sức khỏe không chỉ giúp bạn phát hiện sớm nhiều bệnh lý mà còn có thể dễ dàng tầm soát các loại virus phổ biến như HBV, HIV và HPV.
Hiểu đúng về các loại virus liên quan tới ung thư giúp bạn không quá hoảng sợ nếu nhiễm chúng đồng thời có biện pháp phòng ngừa lây nhiễm tốt hơn.