Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính khá phổ biến ở trẻ em. Hiện nay, vẫn chưa có thuốc đặc hiệu để điều trị quai bị. Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Tóm tắt nội dung
1. Nguyên nhân gây bệnh quai bị
Bệnh quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus quai bị (Mumps virus) thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Virus này có khả năng tồn tại ngoài cơ thể khá lâu, từ 30 – 60 ngày ở nhiệt độ 15 – 20 độ C và bị tiêu diệt nhanh chóng ở nhiệt độ trên 56 độ C hoặc dưới tác động của các hóa chất diệt khuẩn.
Bệnh quai bị lây lan qua đường hô hấp và thường dễ lây nhất trong khoảng 2 ngày trước khi xuất hiện triệu chứng và 6 ngày sau khi các triệu chứng biến mất. Virus truyền từ người bệnh sang người lành qua nước bọt hoặc dịch tiết mũi họng chứa virus khi người bệnh hắt hơi, ho, nói chuyện, hoặc khạc nhổ.
2. Triệu chứng bệnh quai bị
Các triệu chứng phổ biến của bệnh quai bị bao gồm:
– Sốt cao đột ngột.
– Chán ăn.
– Đau đầu.
– Sau khi sốt 1-3 ngày, tuyến nước bọt bị đau nhức, sưng to, có thể sưng ở một hoặc cả hai bên, khiến khuôn mặt bệnh nhân bị biến dạng, khó nhai, khó nuốt. Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh quai bị.
– Buồn nôn, nôn.
– Đau cơ, nhức mỏi toàn thân.
– Mệt mỏi.
– Có thể sưng bìu và đau tinh hoàn.
3. Biến chứng của bệnh quai bị
Bệnh quai bị nếu không được điều trị đúng cách sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Một số biến chứng của quai bị gồm:
– Viêm tinh hoàn: Đáng lo nhất là teo tinh hoàn, có thể dẫn đến vô sinh. Tuy nhiên, tỷ lệ teo tinh hoàn do quai bị khá thấp, chỉ khoảng 0,5%.
– Viêm buồng trứng: Người bệnh sẽ có dấu hiệu đau bụng, rong kinh. Đặc biệt, phụ nữ mang thai mắc quai bị trong 3 tháng đầu có thể bị sảy thai hoặc thai chết lưu.
– Nhồi máu phổi: Nguyên nhân do huyết khối từ tĩnh mạch tuyến tiền liệt.
– Viêm tụy cấp tính.
– Viêm cơ tim.
– Viêm não, viêm màng não.
Người lớn mắc bệnh quai bị thường tiến triển nặng và để lại các biến chứng nguy hiểm hơn so với trẻ em. Mặc dù các biến chứng trên xảy ra với tỷ lệ khá thấp nhưng lại rất nguy hiểm, không chỉ ảnh hưởng tới khả năng sinh sản mà còn có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh.
4. Biện pháp dự phòng và điều trị quai bị
4.1. Điều trị quai bị
Hiện nay, bệnh quai bị chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu vẫn là điều trị hỗ trợ, chăm sóc người bệnh và phòng ngừa các biến chứng của bệnh:
– Khi có dấu hiệu đau ở vùng mang tai, nên đi khám bác sĩ để chẩn đoán chính xác bệnh, vì viêm tuyến nước bọt không nhất thiết do virus quai bị mà có thể do các virus hoặc vi khuẩn khác gây ra.
– Dùng các thuốc hạ sốt, giảm đau để giảm nhẹ các triệu chứng.
– Uống nhiều nước để bù nước và chất điện giải, tốt nhất nên uống Oresol.
– Có thể chườm mát để giảm sưng và đau ở tuyến nước bọt.
– Hạn chế các loại thực phẩm cứng, thức ăn nhiều gia vị, cay nóng hoặc có tính acid. Chọn các thức ăn mềm, dễ nhai, dễ nuốt như cháo, súp.
– Chỉ dùng thuốc kháng sinh khi nghi ngờ bội nhiễm và phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ.
– Người bệnh cần nghỉ ngơi thoải mái và không nên tiếp xúc với các đối tượng có nguy cơ lây nhiễm cao như trẻ em và thanh thiếu niên.
– Nếu bệnh nhân nam có dấu hiệu viêm tinh hoàn hoặc bệnh nhân nữ bị viêm buồng trứng, nên vào bệnh viện ngay để được theo dõi chặt chẽ, tránh để lại những di chứng đáng tiếc.
4.2. Biện pháp dự phòng quai bị
Vệ sinh cá nhân thường xuyên, súc họng bằng nước muối hoặc các dung dịch kháng khuẩn khác là biện pháp phòng ngừa bệnh quai bị hiệu quả. Giữ môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng, thường xuyên vệ sinh các đồ chơi, vật dụng của trẻ cũng rất quan trọng. Để giảm nguy cơ lây nhiễm, tránh cho trẻ tiếp xúc với người bệnh và cho trẻ đeo khẩu trang khi đến nơi đông người như bệnh viện.
Biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất là tiêm vắc-xin sởi quai bị rubella hoặc vắc-xin quai bị. Vắc-xin quai bị hiện nay là vắc-xin vi khuẩn sống đã được làm giảm độc lực để không còn khả năng gây bệnh. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều cơ quan y khoa ở các nước phát triển đều khuyến cáo đưa vắc-xin quai bị vào chương trình tiêm chủng để phòng chống bệnh. Vắc-xin quai bị thường được phối hợp với vắc-xin sởi, rubella trong cùng một chế phẩm (MMR) để giảm số lần tiêm và đơn giản hóa quy trình tiêm phòng. Không chỉ trẻ em, mà ngay cả người lớn, đặc biệt là phụ nữ có kế hoạch mang thai, đều nên tiêm phòng quai bị.
– Người lớn: Tiêm một liều duy nhất 0.5ml trên bắp tay.
– Trẻ em: Mũi thứ nhất tiêm khi trẻ được 12 – 18 tháng tuổi, mũi thứ 2 tiêm khi trẻ khoảng 3 – 5 tuổi hoặc trước khi trẻ đi học. Hai mũi nên được tiêm cách nhau tối thiểu 1 tháng. Có thể tiêm vắc-xin quai bị cho trẻ ở bất kỳ độ tuổi nào, nên cha mẹ đừng lo lắng nếu đã bỏ lỡ các mốc thời điểm trên.
– Phụ nữ chuẩn bị mang thai: Cần xét nghiệm trước khi tiêm phòng vắc-xin quai bị. Trong vòng 1 tháng sau khi tiêm vắc-xin cần tránh mang thai. Đối với phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú, cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi tiêm phòng vắc-xin quai bị-sởi-rubella.
Tham khảo thêm: Bệnh phong: Những điều cần biết
Googene – Dự Đoán Rủi Ro Quai Bị Từ Sớm Cùng Googene
Googene Việt Nam – Đồng Hành Cùng Sức Khỏe Cộng Đồng
Tại Googene Việt Nam, chúng tôi luôn đặt sức khỏe của cộng đồng lên hàng đầu. Việc phòng ngừa và điều trị các bệnh truyền nhiễm như quai bị là một phần quan trọng trong sứ mệnh của chúng tôi. Bằng cách cung cấp kiến thức và thông tin về vệ sinh cá nhân, tiêm phòng vắc-xin, và các biện pháp chăm sóc sức khỏe, chúng tôi mong muốn mọi người có thể bảo vệ bản thân và gia đình khỏi những nguy cơ tiềm ẩn.
Chúng tôi khuyến khích các bậc phụ huynh đảm bảo rằng con em mình được tiêm phòng đầy đủ các loại vắc-xin, bao gồm vắc-xin quai bị, sởi, và rubella, để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Việc tiêm phòng không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh, an toàn hơn.
Ngoài ra, xét nghiệm gen là một bước tiến quan trọng trong việc xác định và phòng ngừa sớm các yếu tố nguy cơ bệnh tật. Googene Việt Nam cam kết mang đến những giải pháp y tế tiên tiến nhất, giúp bạn và gia đình luôn khỏe mạnh và an tâm.