Viêm tụy cấp là một tình trạng nhiễm độc tiêu hóa phổ biến trong lâm sàng, thường xuất hiện sau khi tiêu thụ nhiều dầu mỡ, đạm và đặc biệt là sau khi uống rượu bia. Vậy viêm tụy cấp có mức độ nguy hiểm ra sao? Những biểu hiện và diễn biến lâm sàng của bệnh viêm tụy cấp là gì?
Tóm tắt nội dung
1. Viêm tụy cấp là gì?
Viêm tụy cấp là tình trạng viêm nhiễm cấp tính của các nhu mô tụy, và có thể gây tổn thương cho các cơ quan lân cận, với nguy cơ tử vong cao.
Nguyên nhân chính gây viêm tụy cấp:
- Rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tụy cấp.
- Tăng mỡ máu.
- Sỏi mật: Sỏi mật gây tắc nghẽn, dẫn đến tắc ống dẫn chung hoặc tắc cơ vòng Oddi, làm ngưng dòng chảy của ống tụy và giữ lại các men tụy, gây phá hủy cấu trúc tuyến tụy.
- Các nguyên nhân khác: Viêm tụy cấp có thể xảy ra do chấn thương vùng tụy, rối loạn chuyển hóa, hoặc mắc các bệnh tự miễn…
Khoảng 10-15% trường hợp viêm tụy cấp không xác định được nguyên nhân.
Cơ chế bệnh sinh
Viêm tụy cấp là quá trình tự hủy mô do men tụy gây ra. Bình thường, tuyến tụy tiết ra các men như amylase, lipase, trypsin ở dạng không hoạt động và chỉ được kích hoạt ở tá tràng. Tuy nhiên, khi các men này bị kích hoạt ngay trong lòng ống tụy, chúng gây phá hủy mô tụy, dẫn đến viêm tụy cấp.
Biểu hiện lâm sàng
Viêm tụy cấp có thể biểu hiện qua ba thể bệnh chính:
- Viêm tụy cấp thể phù nề.
- Viêm tụy cấp thể xuất huyết.
- Viêm tụy cấp thể xuất huyết hoại tử: Thể bệnh này có tỷ lệ tử vong lên đến 80-90%.
2. Triệu chứng của viêm tụy cấp
Triệu chứng lâm sàng của viêm tụy cấp không điển hình, nhưng thường gặp các dấu hiệu sau:
Đau bụng cấp
- Vị trí đau: Đau chủ yếu ở vùng thượng vị.
- Tính chất đau: Đau dữ dội, xuất hiện đột ngột sau một bữa ăn nhiều chất đạm, nhiều mỡ hoặc sau khi uống rượu bia.
- Mức độ đau: Đau kéo dài liên tục hoặc từng cơn.
- Lan tỏa đau: Đau lan ra sau lưng hoặc lan sang hạ sườn hai bên.
- Nhầm lẫn: Cơn đau tụy cấp rất dễ bị nhầm với đau dạ dày.
-
Đau bụng cấp
- Vị trí đau: Đau chủ yếu ở vùng thượng vị.
- Tính chất đau: Đau dữ dội, xuất hiện đột ngột sau một bữa ăn nhiều chất đạm, nhiều mỡ hoặc sau khi uống rượu bia.
- Mức độ đau: Đau kéo dài liên tục hoặc từng cơn.
- Lan tỏa đau: Đau lan ra sau lưng hoặc lan sang hạ sườn hai bên.
- Nhầm lẫn: Cơn đau tụy cấp rất dễ bị nhầm với đau dạ dày.
Nôn, buồn nôn
- Xuất hiện sau đau: Dấu hiệu buồn nôn thường xuất hiện sau đau và không liên quan đến triệu chứng đau.
- Tính chất nôn: Bệnh nhân thường nôn ra dịch mật, dịch dạ dày hoặc máu.
Chướng bụng, bí trung tiện
- Thường gặp trong thể hoại tử nặng: Đây là triệu chứng thường gặp của viêm tụy cấp thể hoại tử nặng.
Triệu chứng kèm theo
- Rối loạn ý thức: Có thể gặp trong các trường hợp nặng.
- Huyết áp tụt.
- Thiểu niệu: Giảm lượng nước tiểu.
3. Bệnh viêm tụy cấp có nguy hiểm không?
Viêm tụy cấp nếu không được điều trị kịp thời sẽ diễn biến rất nhanh, gây ra các biến chứng phức tạp và nặng nề, có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác, thậm chí dẫn đến tử vong. Trong những trường hợp nặng, khi điều trị hồi sức không đáp ứng, bệnh nhân cần được chỉ định phẫu thuật ngay để cắt lọc các phần mô bị hoại tử. Dưới đây là những diễn biến nguy hiểm của viêm tụy cấp:
Sốc
- Biến chứng sớm: Xảy ra ngay trong những ngày đầu của bệnh, có thể do nhiễm khuẩn nặng hoặc do xuất huyết.
- Sốc do nhiễm khuẩn: Thường xảy ra muộn hơn, vào tuần thứ ba kể từ khi có dấu hiệu viêm.
Xuất huyết
- Vị trí xuất huyết: Có thể xuất hiện ngay tại tuyến tụy, trong xoang bụng, trong ống tiêu hóa hoặc các cơ quan khác, dẫn đến tổn thương các mạch máu.
- Thời điểm: Biến chứng này xảy ra trong tuần đầu tiên của bệnh và đa phần các trường hợp có biến chứng xuất huyết đều có tiên lượng nặng.
Nhiễm trùng tại tuyến tụy
- Thời điểm: Xảy ra ở cuối tuần đầu hoặc đầu tuần thứ hai của bệnh.
- Hậu quả: Dẫn đến sự hình thành các ổ áp xe ở tuyến tụy, gây viêm phúc mạc toàn thể và hoại tử mô, với tiên lượng nặng.
Suy hô hấp cấp
- Tiên lượng: Nặng.
Nang giả tụy
- Thời điểm xuất hiện: Xuất hiện ở tuần thứ hai hoặc tuần thứ ba của bệnh do quá trình đóng kén để khu trú các tổn thương tại nhu mô tụy.
- Nội dung trong nang: Chứa các enzym tuyến tụy, các chất dịch và các mảnh vỡ của nhu mô tuyến tụy.
- Kết quả: Nang này có thể tự thu dọn hoặc tự dẫn lưu vào đường tụy và biến mất sau 4 đến 6 tuần. Tuy nhiên, nếu kéo dài, nang có thể tiến triển thành áp xe hoặc gây bội nhiễm.
Các biến chứng toàn thân
Viêm tụy cấp là một trong những cấp cứu nội khoa nghiêm trọng, có nhiều biến chứng với tiên lượng nặng bao gồm:
- Giảm thể tích tuần hoàn.
- Hoại tử nhu mô tụy.
- Suy hô hấp cấp.
- Nhiễm trùng huyết.
- Liệt ruột cơ năng.
Bệnh nếu không được điều trị có thể gây ra các biến chứng toàn thân, ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan chức năng khác như trụy tim mạch, suy giảm chức năng thận,… Đặc biệt, chảy máu trong tụy có thể dẫn đến nguy cơ tử vong ngay trong những ngày đầu bị bệnh.
GOOGENE – DỰ ĐOÁN RỦI RO VIÊM TUỴ CẤP
Googene Việt Nam hiểu rằng sức khỏe của bạn là tài sản quý giá nhất. Những thông tin về viêm tụy cấp ở trên không chỉ nhằm nâng cao nhận thức của mọi người về căn bệnh nguy hiểm này mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi và chăm sóc sức khỏe thường xuyên. Viêm tụy cấp, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể và thậm chí đe dọa tính mạng. Chính vì vậy, việc tầm soát sớm và phòng ngừa là vô cùng quan trọng.
Tại Googene Việt Nam, chúng tôi cung cấp dịch vụ xét nghiệm gen giúp phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn về sức khỏe, bao gồm các bệnh về tiêu hóa như viêm tụy cấp. Thông qua công nghệ gen tiên tiến, chúng tôi giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ thể mình, từ đó có những biện pháp phòng ngừa hiệu quả và chăm sóc sức khỏe một cách toàn diện nhất.
Tham khảo thêm: Hiểu đúng về gan nhiễm mỡ